Triyak Devreleri Tristör Devreleri: İnternet üzerinde paylaşılan çeşitli kaynaklardan (pdf, doc vs) ayıklanıp siteye aktarılmıştır devreler ve açıklamalar alıntıdır bir çoğu basit yapımı kolay profosyonel, amatör bir çok elektronikcinin işene yarayacak devreler bulunuyor. Ayrıca neredeyse tüm sayfalarda, devrenin çalışması hakkında açıklamalar var Emeği geçen hazırlayan kişilere teşekkürler.
220V’ta çalışan diyaklı flaşör devresi
220 V’ta çalışan diyaklı flaşör devresi: verilen devreye AC 220 V uygulandığında R1 direnci üzerinden yavaş yavaş şarj olan C’nin gerilimi 20-50 V olduğunda diyak iletime geçerek ledi çalıştırır.
C’nin led üzerinden boşalmasıyla diyak tekrar kesim durumuna geçer ve devre başa döner. Devrede kullanılan 1N4007 diyodu, ledi negatif alternanslara karşı korur.
flaşör devresi, 220v flaşör, diyak flaşör, diyak lamba
SBS ve triyaklı dimmer devresi
SBS ve triyaklı dimmer devresi: devrede R ve P’den geçen akım C’yi doldurmaya başlar. C’nin gerilimi SBS’nin iletime geçme değerine yükseldiğinde bu eleman akım geçirerek triyakı sürer.
sbs devresi, sbs dimmer, triyaklı dimmer, dimmer devresi
Tristörleri tetikleme yöntemleri
1- Bağımsız DC üretecinden tetikleme: S1 anahtarı kapatıldığında lamba yanmaz. S2 anahtarı kısa süreli olarak kapatılıp açılırsa tristörün davranışı şöyle olur: V gerilimi AC ise S2 açıldığı anda tristör tekrar kesime gider ve lamba söner. V gerilimi DC ise S2 açılsa bile tristör sürekli olarak iletimde kalır.
2- Ana besleme kaynağından sağlama: Devrede S anahtarı kapatıldığı anda direnç üzerinden geçen küçük değerli akım tristörü sürer. Devre DC ile besleniyorsa S anahtarı açılsa bile tristör iletimde kalır. Devre AC ile besleniyorsa S anahtarı açıldığında tristör kesime gider. Devrede kullanılan diyot, tristörün G ucundan ters yönde akım dolaşmasını önler. Yani bu eleman tristörü koruma amacıyla bağlanmıştır.
G ucuna uygulanan akımın minimum değeri önemli bir husustur. Yani G ucuna rastgele akım uygulanırsa eleman bozulur. Teknik bilgi kataloglarında her tristörün geyt ucuna uygulanacak akım (IGmin) belirtilir. Örneğin iletime geçebilmesi için G ucuna 10 mA uygulanması gereken bir tristöre 5 mA uygulanırsa A – K arası iletken olmaz. Ya da G akımı 10 miliamperin çok üzerinde olursa eleman bozulabilir.
Tristörün G ucuna uygulanacak tetikleme akımının katalogda verilmiş olan sınırın üzerine
çıkmaması için tetikleme ucuna seri olarak direnç bağlanır. Direncin kaç ohm olması gerektiğini bir örnekle açıklayalım.
Örnek: Bir tristörün G tetikleme akımı katalogdan bakılarak 10 mA olarak belirlenmişir. Tristör
DC 12 voltluk bir devrede kullanıldığına göre G ucuna seri bağlanması gereken direncin değerini hesaplayınız. (V geyt=1V)
3- Tristörlerin izolasyon (pals, darbe) transfor-matörleriyle tetiklenmesi: Birbirinden yalıtılarak (bağımsız) çalışması istenen devrelerde tetikleme palsi ile tristör arasına devre’de görüldüğü gibi dönüştürme oranı 1:1 olan minik boyutlu bir pals transformatörü bağlanır. Pals devresinin primerden dolaştırdığı akımın yarattığı manyetik
alan sekonder sargılarında V2 gerilimini oluşturur. V2 gerilimi tristörün G ucunu tetikleyerek tristörü sürer. Bu yönteme manyetik kuplajlı tetikleme de denir.
4- Tristörlerin optokuplör ile tetiklenmesi: Devrede S anahtarı kapatıldığında enfraruj diyot ışık yayarak fototransistörü sürer. İletime geçen fototransistör ise tristörü tetikleyerek röleyi çalıştırır. Görüldüğü üzere kumanda devresiyle güç devresi optokuplör sayesinde birbirinden elektriksel bakımdan yalıtılmıştır.
tristor, tristör tetikleme, tristör optokublör, tristör pals trafosu
Tristör ve triyak test devresi
Devre ile tristör ve triyakların sağlam olup olmadığı anlaşılabilir. A-G-K uçlarına tristör bağladıktan sonra iki yollu anahtar tristör konumuna alınır ve test butonuna basılır. Bu işlem sonucunda butona basılınca lamba sürekli olarak yanıyorsa tristörün sağlam olduğu anlaşılır.
A ucuna triyakın A2 ucu, K ucuna triyakın A1 ucu, G ucuna triyakın G ucu bağlandıktan sonra, iki yollu anahtar triyak konumuna alınıp test butonuna basılıyken lamba yanıyorsa triyak sağlamdır.
triyak test, tristör test, test devresi, triyak sağlamlık testi, tristör sağlamlık testi
Triyaklı ışık modülatörü devresi
Triyaklı ışık modülatörü devresinin şeması
ışık modülatörü devresinde müziğin şiddetine göre lambaların ışık yaymasını sağlar. Devre verimli çalışmazsa triyakların G ucuna bağlı olan dirençlerin değerleri değiştirilmelidir.
triyak ışık, modülatör devresi, triyaklı devre, lamba müzik
BT136 Triyaklı gecikmeyle çalışan zamanlayıcı devresi
Triyaklı zamanlayıcı devresinde A anahtarı kapatılınca C kondansatörü dolmaya başlar. C’nin gerilimi belli bir seviyeye ulaştığında transistör iletime geçer. Transistörün C-E ayakları arasından geçen akımı triyakı sürer ve lamba yanar.
B butonuna basılınca C boşalır. Transistör kesime gider. Lamba söner. Bir süre sonra yeniden dolan C transistör ve triyakı iletime sokar
bt136 triyak, gecikmeyle çalışan, zamanlayıcı devresi, triyaklı zamanlayıcı, triyak zaman
Tristörlerle motorların dönüş yönünün değiştirilmesi
Sabit kutuplu DC motorlarda devir yönünün değişmesi için besleme uçlarının yer değiştirmesi yeterli olmaktadır. Bu kuraldan hareketle DC motora seri olarak birbirine ters paralel iki tristör bağlanıp devir yönü kontrolü yapılabilir.
Verilen devrede besleme gerilimi AC’dir. Bu gerilim direkt olarak motora uygulanırsa alıcı çalışmaz. Devrede bulunan tristörler tek yönde akım geçirdiğinden, AC besleme gerilimi DC’ye çevrilir. İlk önce S1 anahtarını kapatarak SCR1′in G ucunun tetiklenmesini sağlayalım. Bu durumda motor üzerinden sağdan sola doğru bir akım geçişi olur ve DC motor belli bir yönde dönmeye başlar.
Daha sonra S1 anahtarını açıp S2 anahtarını kapatalım. S2′nin kapanmasıyla SCR2 iletime geçer. SCR2′nin iletken olmasıyla DC motor üzerinden soldan sağa doğru bir akım geçişi olur ve motor önceki dönüş yönünün zıttı yönde dönmeye başlar.
tristör motor, motor yön değiştirme, motor tristör
SUS ve tristörlü tam dalga kontrollü dimmer devresi
SUS ve tristörlü tam dalga kontrollü dimmer: devrede R1 ve P üzerinden şarj olan kondansatörün gerilimi yaklaşık 7,4-7,5 V olunca SUS iletime geçerek tristörü sürer.
Tristörün iletime geçme anı potun değerine bağlı olarak değişir ve lambanın verdiği ışık pot ile ayarlanmış our.
sus devresi, sus tristör, sus dimmer, tristör dimmer
Triyaklı karanlıkta çalışan devre
Triyaklı karanlıkta çalışan devre: verilen devrede ortam karardığında LDR’nin direnci artar. Üzerinde düşen gerilim yükselir. Diyak iletime geçerek triyakı tetikler ve lamba yanar. Aydınlık ortamda L söner.
karanlıkta çalışan devre, triyak ldr, triyak diyak, ldr devresi
